Labing-tatlong Taon

Labing-tatlong taon na pala sana ang inaanak kong si M noong nakaraang linggo, kung buhay pa siya.

Ipinanganak siyang may butas ang puso kaya kahit masayahin siya't mapaglaro, madali siyang mapagod. Bago siya mag-tatlong taon ay inopera ang kanyang puso para ihanda sa mas maselang operasyon na magtatagpi sa butas. Mas sumigla siya pagkatapos ng unang operasyong ito. Lalo siyang lumambing. Kapag kinakarga ko siya'y niyayakap niya ako nang mahigpit. Sabi ng lahat, ako ang paborito niyang ninong.

Noong apat na taon siya'y inopera nga siyang muli. Nasa kuwarto niya ako sa ospital isang araw bago iyon--nagbabasa pa siya't nag-aaral ng matematikang Kumon. Masaya siya't tulad ng dati'y matamis ang ngiti.

Kinabukasan, naroon din ako ng dadalhin na siya sa operating room. Buhat siya ng ina niya, na noo'y nagdadalang-tao, at nakapaligid kami ng ama niya, lolo, mga lola, at ibang kamag-anak at kaibigan sa kanila samantalang naglalakad. "Mommy, hindi ka aalis?" tanong ni Miguel, "Narito ka pa rin pagkagising ko?" Nang saksakan siya ng pampatulog, kaagad siyang nahimbing. Noon lamang tumulo ng luha ng ina niya. At ng sa amin.

Pagkaraan ng operasyon ay nagising nga si M. Kumukuyakoy pa raw ang paa nang silipin ng isa niyang tiya. Ngunit pagkaraan ng isang araw ay nawalan siya ng malay. Halos tatlong linggo siyang ganoon, at halos araw-araw akong nasa ospital. Minsa'y doon na ako natutulog. At isang gabi, pinuntahan ko siya sa intensive care unit. Hindi ko alam kung paano ako nakatagal sa pagtingin sa kanya--humihinga na lamang dahil sa makina.

Nasa ospital din ako nang sumakabilang-buhay si Miguel. Hindi na yata ako nakaiyak. Kaagad kasi kaming pumunta ng mga magulang niya sa punerarya para pumili ng ataol. At nang dalhin si M mula sa ospital patungong morge, kasama ako ng tiyo niyang doktor sa van. Halos kalahating oras na nasa harap namin ang inaanak ko, nakabalot sa kumot na puti.

Magdamag ako sa morge, at binantayan naming linisin at bihisan ang aking inaanak. Halos hindi na ako umalis sa kanyang burol. At nang ihatid namin siya sa kanyang libingan, at nagpalipad kami ng mga lobong may mga nakakabit na kartong dinosaur--mga paborito niya, nang may malaro siya sa langit--pinakawalan ko na rin ang aking mga luha.

Ngayo'y may mga silid-laruan sa ilang ospital na nakapangalan kay M. At ang ina niya'y patuloy na tumutulong sa ibang mga naulila ng anak, o ng maging sinuman, na maibsan ang kanilang pangungulila.

Naniniwala akong nakikita ako ni M ngayon. Nakangiti siya't nais maglambing, nais yakapin ako nang mahigpit.